Czy przemoc seksualna może zmienić kobiecy mózg?

“Moja niezależność, naturalna radość, łagodność i spokojny styl życia, którymi się cieszyłam, uległy zniszczeniu po tym co przeżyłam. Zamknęłam się w sobie, wpadałam w złość, chodziłam zmęczona i przewrażliwiona.” Te słowa, zostały wypowiedziane przez kobietę do jej oprawcy. Pokazują one jaką emocjonalną dewastację zostawił w niej gwałt. Zarówno w niej, jak i u innych kobiet, które przeżyły przemoc seksualną takie zniszczenia mogą zostać na całe życie.

Ale przemoc seksualna może zostawić o wiele więcej niż rany emocjonalne:

Najnowsze badania sugerują, że przemoc seksualna może zmienić mózg ofiary.

W ostatnio wydanym Raporcie Naukowym opublikowano badania przeprowadzone na szczurach, które pokazują, że agresja seksualna, której dopuszczały się starsze osobniki wobec dojrzewających samic, przyczyniała się nie tylko do zwiększenia produkcji hormonów stresu u tych ostatnich, ale także do zakłócenia zdolności uczenia się nowych zachowań, także tych potrzebnych do dbania o potomstwo. U samic, u których występowały trudności z matczynymi zachowaniami, zaobserwowano także gorszy czas przetrwania dla nowo wytworzonych neuronów w hipokampie, rejonie w mózgu kluczowym dla uczenia się i pamięci.

Kobiety wydają się być bardziej wrażliwe na stres niż mężczyźni. Główna autorka badania Tracey Shors z Uniwersytetu Stanowego Rutgersa zastanawiała się, w jaki sposób specyficzny stres związany z przemocą seksualną wpływa na zmiany w mózgu i uczenie się u kobiet.

Aby się tego dowiedzieć, Shors i jej koledzy opracowali model, który pokazuje jak stres, płynący z doświadczenia przemocy seksualnej, wpływa na kobiety. W modelu tym dojrzewająca samica szczura była parowana z dojrzałym samcem lub dojrzała samica była umieszczana w nieznanej klatce na 30 minut dziennie. Dojrzały osobnik męski zamknięty razem z dojrzewającą samicą zazwyczaj dążył do zdobycia jej płciowych rejonów, a także przytrzymywał ją, kiedy ta próbowała uciec.

Jeśli przeżyłaś wiele traumatycznych wydarzeń w swojej przeszłości, możesz mieć trudności ze zwróceniem uwagi na to, co dzieje się obecnie.

Po zakończeniu eksperymentu, Shors i jej zespół zmierzyli poziom kortykosteronu – hormonu stresu, u dojrzewających samic. Rzeczywiście okazało się, że te, które były zamknięte w klatce z osobnikami męskimi, miały wyższy poziom hormonu, niż pozostałe, nie zamknięte samice. U zamkniętych samic, badacze zmierzyli także zdolność uczenia się poprzez stymulowanie ich powiek, za każdym razem gdy zabrzmiał dźwięk, co miało je nauczyć mrugania powiekami  gdy usłyszą ten dźwięk, nawet bez dodatkowej stymulacji. Jak się spodziewano, samice te nie były w stanie nauczyć się oczekiwanej reakcji na takim poziomie, jak samice, które nie były zamykane z osobnikami męskimi. Dorastające samice wystawione na kontakt z dojrzałymi samcami, obserwowano także pod kątem rozwinięcia matczynych zachowań, takich jak lizanie czy opieka nad nowonarodzonymi szczurami, poprzez umieszczenie ich w jednym pomieszczeniu. Obserwacje pokazały, że samice te wykazywały się dużo mniejszym zaangażowaniem w opiekę niż grupa kontrolna (samice nie zamknięte z samcami). „Musisz nauczyć się nowych sposobów myślenia i zachowania, jeśli chcesz, aby twoje potomstwo przeżyło” – mówi Shors. „Ma to swoje konsekwencje nie tylko dla kobiety, ale dla całego gatunku”

Co więcej, dojrzewające samice, które pokazały mniej matczynych zachowań, w konsekwencji miały mniej nowo wytworzonych komórek w hipokampie, niezbędnych dla uczenia się. „Jeśli przeżyłaś wiele traumatycznych wydarzeń w swojej przeszłości, możesz mieć trudności ze zwróceniem uwagi na to, co dzieje się obecnie.” – mówi Shors, co może tłumaczyć deficyty uczenia się, zaobserwowane przez zespół badaczy.

Niewątpliwie wyników tych badań nie można generalizować dla ludzi. J.Douglas Bremner z Uniwersytetu Emory zastanawia się, czy dorosłe osobniki męskie, naturalnie okazują seksualną agresję, kiedy są zamknięte z młodymi samicami – „pozostaje pytanie, czy model tego typu stresu i takiej reakcji na seksualną agresję, odpowiada reakcjom u ludzi” – mówi.

Shors zgadza się, że model ten może tłumaczyć jak agresja seksualna wpływa na kobiety i dziewczęta. Przestrzega przed fatalistyczną interpretacją wyników, że kobieta, która doświadczyła przemocy seksualnej, nie nauczy się być matką i tego, jak zajmować się potomstwem.

Wciąż jednak model ten naświetla potencjalne zmiany. Shors ma nadzieję, że doprowadzi on do efektywnych interwencji. „Jeśli naprawdę chcemy pomóc kobietom, które doświadczyły przemocy seksualnej, musimy nauczyć się tego, jak zmienił się ich mózg i zachowanie. Jeśli to zrobimy, być może uda nam się znaleźć sposoby pomocy, skrojone dla ich potrzeb i doświadczeń.”

Na podstawie: “Sexual violence might reshape the remale brain” by Melissa Pandika