Obyś żył w ciekawych czasach

„Obyś żył w ciekawych czasach” – to stare chińskie przysłowie, które jest raczej przekleństwem, złorzeczeniem, niż życzeniem nadejścia dobrych czasów. Czas, w którym przyszło nam teraz żyć, to czas bardzo stresujący, ciężki i sprawiający, że wiele osób zaczyna odczuwać jego emocjonalne i psychologiczne skutki.

„Ciekawe” czasy, w których żyjemy, tak jak to przysłowie, przyszły z Chin.

COVID-19, po raz pierwszy zidentyfikowany w grudniu 2019 r. w chińskim mieście Wuhan, stał się globalnym stanem zagrożenia zdrowia w ciągu zaledwie kilku tygodni, ze względu na jego szybką transmisję. Oprócz problemów związanych ze zdrowiem fizycznym, COVID-19 powoduje również ogromne cierpienie psychiczne oraz rozwój PTSS (z ang. Posttraumatic Stress Symptoms) – symptomy stresu pourazowego.

Zgodnie z wynikami badań opublikowanymi w medRxiv, obywatele chińscy wykazali ostre objawy stresu pourazowego (PTSD) miesiąc po wybuchu epidemii nowego koronawirusa. Zespół stresu pourazowego (PTSD) jest najczęstszym zaburzeniem psychicznym pojawiającym się po wybuchu SARS-CoV-2, przy czym w znacznym stopniu pojawiało się ono u personelu medycznego.

Panika, której doświadcza wielu ludzi, jest częścią rosnącej globalnej pandemii. W czasach niepewności ważne jest rozpoznanie wpływu sytuacji na zdrowie psychiczne, w tym potencjalny rozwój zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Czym jest PTSD? Jest zaburzeniem lękowym, będącym konsekwencją doświadczenia traumatycznego wydarzenia. Rozwija się na skutek przeżycia bądź bycia świadkiem zdarzenia silnie naznaczonego stresem, w którym pojawia się uraz fizyczny, bądź zagrożenie urazem, śmiercią. Przemożny strach oraz bezradność odczuwane w czasie doświadczania silnie stresującej sytuacji powodują kryzys psychiczny, a więc stan niemożności samodzielnego poradzenia sobie z doświadczeniem szczególnie trudnego wydarzenia.

Przeżycie traumatyczne związane jest ze skrajnie silnymi emocjami. Naturalną i normalną reakcją na traumę jest szok, dezorientacja, strach czy trudność z odnalezieniem się w rzeczywistości po zdarzeniu. Dopiero gdy objawy utrzymują się ponad miesiąc i mają wpływ na normalne funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie mówimy o zaburzeniu PTSD Trwałe doświadczanie złych emocji i niemożność uwolnienia się od obrazów związanych z tragicznym wydarzeniem wpływa na zachowania społeczne, funkcjonowanie procesów umysłowych, zmianę wartości życiowych i mechanizmów fizjologicznych. Natomiast zwykła reakcja na traumę, pomimo, że cechuje się podobnymi symptomami utrzymuje się nie dłużej niż 4 tygodnie.

Podstawowym objawem PTSD jest dystres – długotrwały stres prowadzący do wyczerpania organizmu i chorób psychosomatycznych np. migreny, choroby wrzodowej, nadciśnienia tętniczego. Do chorego uporczywie powracają traumatyczne wydarzenia podczas snów bądź w wyniku skojarzenia innych sytuacji z wydarzeniem traumatycznym. Powszechne są reakcje fizjologiczne na bodźce, które przypominają tragedię (np. ucieczka podczas huku). Ponadto zaobserwować można unikanie sytuacji bądź rzeczy, które mogą mieć jakikolwiek związek z traumą. Osoba wycofuje się z rzeczywistości, pesymistycznie myśli o swojej przyszłości oraz ma bardzo ograniczoną zdolność do okazywania pozytywnych uczuć. Mimo zewnętrznej bierności ciągle funkcjonuje w stanie wysokiego pobudzenia – ma problemy z zasypaniem, trudności z koncentracją, wzmożoną czujność oraz cierpi na dysforię – gwałtowne wybuchy gniewu.

Objawy mogą różnić się intensywnością lub czasem trwania od łagodnego do ciężkiego. Ryzyko może zależeć od wielu czynników, które mogą obejmować odporność osobistą, wcześniejsze narażenie na traumatyczne zdarzenie lub indywidualny styl radzenia sobie.

Chociaż ostatecznym celem jest zapobieganie PTSD, istnieją rzeczy, które można zrobić, aby zmniejszyć szanse na jego rozwój.

Po pierwsze: Pozostań w teraźniejszości

Badania potwierdzają, że praktyka uważności jest przydatna w czasach stresu i radzenia sobie z objawami PTSD. Nauka rozpoznawania wewnętrznych wyzwalaczy, korzystania z oddechu lub prowadzenia dzienniczka może pomóc w samoświadomości i zmniejszeniu uczucia stresu emocjonalnego.

Po drugie: Monitoruj nawyki, emocje i myśli

Myśli i uczucia mogą kierować Twoim zachowaniem. W czasach stresu być może jeszcze ważniejsze jest ocenianie emocji i myśli oraz nawyków. Na przykład oglądanie wiadomości może być codziennym nawykiem dla wielu z nas. Jeśli jednak oglądanie i słuchanie wiadomości dotyczących COVID-19 wywołuje niepokój emocjonalny lub natrętne myśli, wyłączenie mediów może być pomocne. Możesz też ograniczyć aktualizowanie informacji do kilku wiarygodnych i ważnych źródeł, takich jak np. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), które mogą pomóc zmniejszyć niepokój spowodowany ich ciągłym śledzeniem.

Po trzecie: skoncentruj się na tym, co możesz kontrolować

Po ogłoszeniu pandemii mogliśmy poczuć się tak, jakbyśmy stracili poczucie kontroli nad własnym życiem. Kilka wskazówek, które pomogą odzyskać poczucie normalności i spokoju:

• Miej zajęcia, które lubisz i które możesz robić w domu (czytanie, robienie na drutach, gry wideo, jogging na bieżni lub w Twojej okolicy, oglądanie ulubionych programów itp.);
• Zamieniaj się codziennymi obowiązkami z bliskimi tak aby przełamać monotonię.
• Poświęć trochę czasu na zanotowanie swoich myśli i uczuć na koniec każdego dnia.
• Spędźcie „kinowy” wieczór rodzinny parę razy w tygodniu.
• Pozwól sobie na osobistą przestrzeń.
• Spróbuj medytacji lub jogi.
• Wysypiaj się.
• Pozwól swoim bliskim mieć ich osobistą przestrzeń.

Jeśli wydaje Ci się, że Ty bądź ktoś z Twoich bliskich przejawia symptomy stresu pourazowego (PTSS), ważnym jest, aby jak najszybciej poszukać pomocy. Jeśli nie jesteś przekonany/a do tego, aby zwrócić się po pomoc, pamiętaj, że PTSS nie jest oznaką słabości. Jedyną drogą, aby je przezwyciężyć, jest konfrontacja z tym co Ci się przydarzyło i zaakceptowanie tego, jako części Twojej historii. Przejście przez taki proces jest dużo łatwiejsze, kiedy masz wsparcie doświadczonego terapeuty lub lekarza.

Naturalnym jest, że chcesz unikać bolesnych wspomnień. Ale jeśli będziesz próbować się izolować, żyć w odrętwieniu i spychać swoje wspomnienia, symptomy będą się jedynie nasilać. Nie możesz kompletnie uciec od swoich emocji – pojawią się one nieoczekiwanie, pod wpływem stresu, bądź gdy tylko przestaniesz być czujny – a takie postępowanie jest bardzo wyczerpujące. Nieustanne unikanie, w ostateczności, zaszkodzi Twoim relacjom z bliskimi, Twojemu funkcjonowaniu i jakości Twojego życia.